नेपालभरि पानीको प्रतीक्षा भइरहँदा कोशी प्रदेशका तराईवासीहरू भने जलवाष्पको थिचोमिचोमा छन्। मनसुन निष्क्रिय बनेपछि कोशी प्रदेशको तराई क्षेत्र एक्कासि तापक्रमको चपेटामा परेको छ। झापा, मोरङ, सुनसरी, उदयपुर जस्ता जिल्लाहरूमा गर्मी असह्य बन्दै गएको छ।
मौसमविद् विनु महर्जनका अनुसार मंगलबार कोशीका अधिकांश तराई क्षेत्रमा तापक्रम ३७ डिग्री सेल्सियस पुगेको थियो भने बेलुकी पनि २८ डिग्रीकै हाराहारीमा थियो। यति उच्च तापक्रममा ह्युमिडिटीको साथले स्थिति झनै विकराल बनाएको छ। उदाहरणका लागि, वेदर डटकमका अनुसार इटहरीमा तापक्रम ३७ डिग्री रहे पनि गर्मीको अनुभव ४५ डिग्री बराबर गरिएको थियो। विराटनगर, भद्रपुर, त्रियुगा लगायतका स्थानहरूमा पनि ४४ देखि ४६ डिग्रीसम्मको ‘हीट इन्डेक्स’ देखिएको छ।
सहरी क्षेत्र होस् वा ग्रामीण, गर्मीको मार सर्वत्र छ। विद्यालयमा विद्यार्थीहरूको उपस्थिति घट्दै गएको छ भने मजदुरी गर्ने वर्गलाई दैनिकी सञ्चालन गर्नै मुस्किल भइरहेको छ। इटहरीको रिलायन्स स्पिनिङ मिल्समा काम गर्ने रूपा थारू भन्छिन्— “काम गर्न त बाध्यता हो, तर गर्मीले शारीरिक हैसियतको सीमा पार गरिरहेको छ।”
इटहरी उपमहानगरपालिकाले बुधबार एक दिन विद्यालय बिदा दिने निर्णय गर्नु विवेकसम्मत देखिन्छ। कार्यवाहक प्रमुख सङ्गीताकुमारी चौधरी नेतृत्वमा गरिएको छलफलले सम्भावित जोखिमलाई बुझ्दै यस्तो निर्णय गर्नु दूरदृष्टिपूर्ण हो। तर, यो अस्थायी राहत मात्र हो, दीर्घकालीन तयारीको खाँचो अझै देखिन्छ।
अर्कोतर्फ, गत जेठ १५ गते सरदर समयभन्दा चाँडै भित्रिएको मनसुन कोशी प्रदेशबाट बाहिरिएको छ। मौसमविद् गोविन्द झाका अनुसार मंगलबार बिहान ११:३० बजे मनसुन पश्चिमतर्फ सरेको हो। यद्यपि, बङ्गालको खाडी र भारतको मध्य भूभागमा बनेका नयाँ न्यून चापीय प्रणालीहरूले केही दिनमा मौसम फेरिने सम्भावना देखिन्छ।
तर, यसबीचमा तापक्रमको यो चापमा सरकारका तर्फबाट सतर्कता, स्वास्थ्य सल्लाह र राहत कार्यक्रमको खाँचो महसुस हुँदैछ। दैनिक ज्यालादारीमा काम गर्ने वर्ग, बालबालिका र वृद्धवृद्धालाई लक्षित नीति अविलम्ब आवश्यक छ।
मनसुन फेरि सक्रिय नहुँदासम्म जनजीवनलाई सुरक्षात्मक उपायहरूमार्फत सुरक्षित राख्न राज्य संयन्त्रले चाँसो दिनुपर्छ। केवल आकस्मिक निर्णयले होइन, योजनाबद्ध र संवेदनशील हस्तक्षेपले मात्र गर्मीको डङ्कमा परेको कोशीको जनजीवनमा राहत दिन सकिन्छ।
प्रकाशित मिति: २०२५-०६-११ , समय : १३:१९:०२ , ३ हप्ता अगाडि